Βραβείο Νόμπελ Λογοτεχνίας

To βραβείο Νόμπελ λογοτεχνίας θεωρείται η πιο γνωστή και σημαντική διάκριση για κάθε συγγραφέα από τις αρχές του 20ου αιώνα μέχρι και σήμερα...

ΙΣΤΟΡΙΑ

Η ίδρυση του συγκεκριμένου θεσμού είναι αποτέλεσμα της διαθήκης που άφησε ο Alfred Nobel, Σουηδός επιστήμονας και φιλάνθρωπος, που γεννήθηκε το 1833 και πέθανε το 1896. Ο Nobel άφησε την περιουσία του διαθέσιμη έτσι ώστε να δημιουργηθεί ένας οργανισμός που να τιμάει κάθε χρόνο τον άνθρωπο του οποίου το έργο θεωρείται εξαιρετικό και οδηγεί την ανθρωπότητα προς την σωστή κατεύθυνση. 

Δημιουργήθηκαν πέντε βραβεία Νόμπελ. Εκτός από την διάκριση στο λογοτεχνικό κομμάτι, βραβεία Νόμπελ δίνονται και στους τομείς της Φυσικής, της Χημείας, της Ιατρικής και της Ειρήνης. Για το Νόμπελ Λογοτεχνίας (που μας ενδιαφέρει), σύμφωνα με την διαθήκη του Alfred Nobel, υπεύθυνη είναι η Βασιλική Ακαδημία της Σουηδίας.

ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ

Η διαδικασία για την ανάδειξη του νικητή διαρκεί σχεδόν ένα ολόκληρο έτος. Πολλά μέλη του λογοτεχνικού χώρου καταχωρούν την ψήφο τους αναφορικά με το ποιος θα πρέπει να είναι ο ετήσιος νικητής του διαγωνισμού. Μετά από διάφορες αξιολογήσεις και μελέτες του έργου των συγγραφέων (από την Βασιλική Ακαδημία της Σουηδίας), με το πέρασμα των μηνών, οι υποψήφιοι όλο και μειώνονται μέχρι να καταλήξουν στον νικητή. Οι κριτές, στην διαδικασία εκλογής του νικητή, αναγνωρίζουν 13 γλώσσες, ενώ για τις υπόλοιπες ζητείται η βοήθεια μεταφραστών. Οι θέσεις των κριτών δεν κατοχυρώνονται βάσει εκλογικών διαδικασιών, αλλά οι κάτοχοί τους τις διατηρούν για όσο καιρό βρίσκονται εν ζωή.

ΕΠΑΘΛΟ

Ο νικητής του βραβείου Νόμπελ, αποκτά ένα χρυσό νόμισμα (με το πορτραίτο του Alfred Nobel), ένα δίπλωμα αναγνώρισης του νικητή υπογεγραμμένο από τον Βασιλιά της Σουηδίας καθώς και ένα χρηματικό έπαθλο που κυμαίνεται κοντά στο 1.000.000 € (το μεγαλύτερο χρηματικό έπαθλο σε βραβείο λογοτεχνίας). Επίσης ο νικητής προσκαλείται να μιλήσει σε διάφορες εκδηλώσεις της Βασιλικής Ακαδημίας.

ΝΙΚΗΤΕΣ ΤΟΥ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΥ

Οι νικητές του Διαγωνισμού Νόμπελ Λογοτεχνίας, από την αρχή των βραβείων μέχρι και σήμερα είναι οι ακόλουθοι:

1901 Sully Prudhomme                                                                                            1902 Theodor Mommsen                                                                                          1903 Bjørnstjerne Bjørnson                                                                                      1904 Frédéric Mistral / José Echegaray y Eizaguirre                                                1905 Henryk Sienkiewicz                                                                                        1906 Giosuè Carducci                                                                                                1907 Rudyard Kipling                                                                                                1908 Rudolf Christoph Eucken                                                                                1909 Selma Lagerlöf                                                                                                  1910 Paul Heyse                                                                                                            1911 Count Maurice                                                                                                  1912 Gerhart Hauptmann                                                                                          1913 Rabindranath Tagore

1915 Romain Rolland 
1916 Verner von Heidenstam 
1917 Karl Adolph Gjellerup / Henrik Pontoppidan
1919 Carl Spitteler 
1920 Knut Hamsun 
1921 Anatole France 
1922 Jacinto Benavente 
1923 William Butler Yeats 
1924 Władysław Reymont 
1925 George Bernard Shaw 
1926 Grazia Deledda 
1927 Henri Bergson 
1928 Sigrid Undset 
1929 Thomas Mann 
1930 Sinclair Lewis 
1931 Erik Axel Karlfeldt 
1932 John Galsworthy 
1933 Ivan Alekseyevich Bunin 
1934 Luigi Pirandello 
1936 Eugene O'Neill 
1937 Roger Martin du Gard 
1938 Pearl S. Buck 
1939 Frans Eemil Sillanpää 
1944 Johannes Vilhelm Jensen  
1945 Gabriela Mistral 
1946 Hermann Hesse 
1947 André Gide 
1948 T. S. Eliot 
1949 William Faulkner 
1950 Bertrand Russell 
1951 Pär Lagerkvist 
1952 François Mauriac 
1953 Sir Winston Churchill  
1954 Ernest Hemingway 
1955 Halldór Laxness 
1956 Juan Ramón Jiménez 
1957 Albert Camus 
1958 Boris Pasternak
1959 Salvatore Quasimodo 
1960 Saint-John Perse 
1961 Ivo Andric 
1962 John Steinbeck 
1963 Giorgos Seferis 
1964 Jean-Paul Sartre
1965 Michail Sholokhov 
1966 Shmuel Yosef Agnon / Nelly Sachs 
1967 Miguel Ángel Asturias 
1968 Yasunari Kawabata
1969 Samuel Beckett 
1970 Aleksandr Solzhenitsyn 
1971 Pablo Neruda  
1972 Heinrich Böll 
1973 Patrick White
1974 Eyvind Johnson / Harry Martinson 
1975 Eugenio Montale 
1976 Saul Bellow 
1977 Vicente Aleixandre 
1978 Isaac Bashevis 
1979 Odysseas Elytis 
1980 Czesław Miłosz 
1981 Elias Canetti 
1982 Gabriel García Márquez 
1983 William Golding 
1984 Jaroslav Seifert 
1985 Claude Simon 
1986 Akinwande Oluwole Soyinka 
1987 Joseph Brodsky 
1988 Naguib Mahfouz 
1989 Camilo José Cela  
1990 Octavio Paz 
1991 Nadine Gordimer 
1992 Derek Walcott 
1993 Toni Morrison 
1994 Kenzaburo Oe 
1995 Seamus Heaney
1996 Wisława Szymborska 
1997 Dario Fo 
1998 José Saramago 
1999 Günter Grass 
2000 Gao Xingjian 
2001 Vidiadhar Surajprasad Naipaul 
2002 Imre Kertész 
2003 John Maxwell Coetzee
2004 Elfriede Jelinek 
2005 Harold Pinter 
2006 Orhan Pamuk 
2007 Doris Lessing 
2008 J. M. G. Le Clézio 
2009 Herta Müller 
2010 Mario Vargas Llosa 
2011 Tomas Tranströmer 
2012 Mo Yan 
2013 Alice Munro 
2014 Patrick Modiano 
2015 Svetlana Alexievich 
2016 Bob Dylan 
2017 Kazuo Ishiguro 

ΑΞΙΟΣΗΜΕΙΩΤΑ

Το βραβείο Νόμπελ Λογοτεχνίας δεν αποδόθηκε σε κανέναν τις χρονιές 1914, 1918, 1935, 1940, 1941, 1942, 1943. Ο λόγος για την μη ανάδειξη νικητή αντλήθηκε από το γεγονός ότι ο Πρώτος και ο Δεύτερος Παγκόσμιος Πόλεμος ήταν καθοριστικοί παράγοντες στο να μην βρεθεί κάποιος που με το έργο του να οδήγησε την ανθρωπότητα προς μία καλύτερη κατεύθυνση.

Όπως φαίνεται στην λίστα με τους νικητές, τέσσερις χρονιές το βραβείο μοιράστηκε μεταξύ δύο ατόμων: το 1904, 1917, 1966, 1974

Δύο από τους ανωτέρω νικητές έχουν αρνηθεί το Βραβείο Νόμπελ Λογοτεχνίας: το 1958 ο Boris Pasternak δεν δέχτηκε να βραβευτεί ύστερα από πιέσεις της Σοβιετικής Ένωσης, και το 1964 ο Jean-Paul Sartre, λόγω προσωπικών και κοινωνικών πεποιθήσεων αρνήθηκε να παραλάβει το βραβείο του.

Το 1974 αποφασίστηκε το βραβείο Νόμπελ Λογοτεχνίας να μην δίνεται μετά θάνατον, εκτός και αν ο λογοτέχνης αποβιώσει αφού αποφασιστεί ότι είναι ο νικητής (και δεν έχει ακόμα ανακοινωθεί). Ο μόνος που πήρε βραβείο μετά θάνατον ήταν το 1931 ο Erik Axel Karlfeldt.

Από τα βραβεία Νόμπελ Λογοτεχνίας που έχουν δοθεί μέχρι και σήμερα, οι εθνικότητες με τα περισσότερα βραβεία είναι οι παρακάτω:
English 29    
French 14 
German 13 
Spanish 11 
Swedish 7 
Italian 6 
Russian 6 
Polish 4 
Norwegian 3 
Danish 3 
Greek 2                                                                                                                        Chinese 2                                                                                                              Japanese 2 

Ενώ ακολουθούν πολλές εθνικότητες με 1 βραβείο Νόμπελ.

ΚΡΙΤΙΚΕΣ

Η Βασιλική Ακαδημία της Σουηδίας και κατ' επέκταση τα Βραβεία Νόμπελ έχουν κατηγορηθεί από πολλούς και για πολλούς λόγους. Υποψήφιοι που δεν κέρδισαν, ενώ η γενική πεποίθηση ήταν ότι θα έπρεπε να έχουν κερδίσει, κατηγορίες για γεωγραφικές προτιμήσεις, συγκεκριμένες πολιτικές αντιλήψεις, αλλά και οικονομικά σκάνδαλα έχουν κατά καιρούς απασχολήσει τον θεσμό και τα μέσα μαζικής ενημέρωσης.